Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn schuld… wordt als een mantra in onze christelijke opvoeding ingelepeld… en velen onder ons worden regelmatig geteisterd door het zwaarmoedige gevoel van de schuld van de wereld op onze schouders te dragen zoals Jezus Christus ons dat heeft voorgedaan…
Het schuldgevoel wordt als dé boosdoener genoemd wanneer cliënten er niet in slagen om de diepgewortelde gedragspatronen te doorbreken. En laat me daar onmiddellijk mee beginnen, dat is ook heel normaal. Er is niet zoiets als een toverspreuk: ‘laat het gewoon los’ en dan is je schuldgevoel weg.
Hoe dat komt, wat een schuldgevoel is en wat je dan wel kan doen om je schuldgevoel te leren hanteren en nieuwe paden te betreden zonder schuldgevoel, ontdek je in deze blog.
Wanneer je een schuldgevoel ervaart, heb je te maken met iets wat een systemische oorsprong heeft. Een schuldgevoel ontstaat wanneer je een norm overschrijdt of een taboe doorbreekt binnen een bepaald systeem. Elk systeem heeft zijn eigen normen, een set van geschreven en ongeschreven regels. Als je aan die regels voldoet, dan hoor je erbij. Als je tegen die regels ingaat, loop je risico op uitsluiting. Zo heb je vanuit je gezin van herkomst een aantal ongeschreven regels, normen mee gekregen in je opvoeding. Bv heel wat van mijn cliënten hebben de regel meegekregen: hard werken, wordt beloond. Lui zijn, wordt afgestraft. Ze weten bijgevolg niet hoe ze rust moeten pakken. In de zetel hangen, geeft een schuldgevoel, want in de zetel hangen, betekent dat je lui bent.
De POSITIEVE INTENTIE van je schuldgevoel is om:
Schuldgevoel is in essentie een poging om de harmonie in je relatie met je moeder, vader, partner, vrienden, etc te bewaren, maar creëert een innerlijk conflict.
Als je heel eerlijk bent met jezelf wil je op dat moment liever voor jezelf kiezen of doen wat jij belangrijk vindt, maar je schuldgevoel verhindert jou om dit te doen. Jouw schuldgevoel zorgt ervoor dat je de harmonie in je relatie bewaakt, ten koste van jezelf. Dit levert een korte termijn rust of gemak op, omdat je niet de schuld van kiezen voor jezelf moet dragen. Je draagt de schuld van niet kiezen voor jezelf en die schuld is net iets makkelijker te verdragen dan de schuld van het teleurstellen van anderen. Op lange termijn, voel je meer en meer wrok tov die persoon of die relatie omdat je jezelf iedere keer opzij schuift. Denk bijv aan je moeder die verwacht dat je elke week op bezoek komt, maar jij wilt dit niet. Je begint over je moeder te zeuren tegen vrienden en je begint een wrok te voelen tegenover haar.
Je zit vast in een dynamiek van een poging de harmonie met je omgeving te bewaren waarbij het conflict dat zich intern afspeelt alleen maar groeit… en het gekke is: hoe groter dit intern conflict wordt, hoe meer conflict je ook met je omgeving begint te krijgen want wat je vanbinnen voelt, straal je uit aan de buitenkant. Je komt in een vicieuze cirkel terecht: je ervaart meer schuldgevoel en je gaat nog meer uit verbinding met je omgeving. Dit is net het omgekeerde van wat je wilt.
STOP GEWOON MET JE SCHULDIG TE VOELEN, zal niet werken.
Het gedrag dat je stelt om een schuldgevoel te vermijden, heb je nodig gehad om jezelf veilig en verbonden te houden met je naasten. Dat zomaar loslaten, zal wellicht niet zo makkelijk gaan.
Je schuldgevoel leren hanteren. Daar komt het op neer: je schuldgevoel voelen en tegelijkertijd voor jezelf kiezen en daar ok mee zijn, ondanks de mogelijke teleurstelling bij de ander.
1. In welke relaties of in welke situaties heb jij last van schuldgevoel?
Wat is precies de trigger voor jouw schuldgevoel? Is dat een opmerking van je moeder over de frequentie van je bezoeken? Of omdat je wat vroeger wil stoppen met werken om bij de kinderen te zijn, maar toch langer op het werk blijft uit angst voor de reacties van je leidinggevende of je collega’s?
2. Welke norm of ongeschreven regel is er in het spel? En van wie is die norm?
En hoe zit het met jouw norm? Is dat ook jouw norm? En wie legt jou die norm op? Legt jouw partner die norm op? Jouw werkgever of leg je jezelf die norm op, uit een soort interne dwang, want het hoort zo? Uit plichtsgevoel?
3. Wat levert het op voor jou om aan die norm te blijven voldoen?
Wat levert het jou op om vanuit schuldgevoel te blijven handelen zoals bijv elke week naar je moeder gaan? Je antwoord hierop is misschien: niks, een onbehaaglijk ambetant gevoel, miserie, etc… Maar het levert jou ook iets positiefs op, anders zou je het gedrag niet blijven stellen. Misschien een vorm van comfort of een gemak. Je hoeft de spanning van voor jezelf kiezen met risico op teleurstelling van de ander, niet aan te gaan. En waar loop je van weg door uit plichtsgevoel naar je moeder te blijven gaan?
4. Kijk met mildheid naar dit gedrag.
Dit gedrag, wat voortkomt uit je opvoeding, zit diep in jouw systeem. Het heeft je veilig gehouden en ervoor gezorgd dat je erbij hoorde. Als kind of je jongere zelf, was je misschien niet in het vermogen om tegen je ouders in te gaan. Kijk hier met compassie en mededogen naar want het heeft jou veel opgeleverd, ook al voel je dat het gedrag jou vandaag uitput of niet meer dient. Voel dit ook even heel bewust die mildheid naar jezelf en je gedrag.
5. Wat is voor jou belangrijker dan de norm die opgelegd wordt of die je jezelf oplegt.
Bijvoorbeeld als je je schuldig voelt omdat je vroeg naar huis gaat om bij de kinderen te zijn, dan is lang werken één norm, maar een belangrijkere norm voor jou persoonlijk is om voldoende quality time met je kinderen door te kunnen brengen. Een hecht gezin vormen, is een belangrijkere waarde in jouw leven dan lang en veel werken omdat het zo hoort. Maak contact met de vraag: WIE WIL JE ZIJN?
6. Visualiseer de situatie die schuldgevoel oproept bij jou en maak contact met die belangrijkere norm en waarde in je leven, hier en nu als volwassene. Je schuldgevoel zal niet helemaal verdwijnen misschien. Je zal wel voelen dat het andere belangrijker is voor jou en dat je zo stilaan meer en meer je schuldgevoel kan leren hanteren ipv er aan toe te geven.
Het mooie hiervan is dat je meer en meer in authentieke verbinding kan gaan ipv in binding vast te zitten met mensen uit je omgeving vanuit een plichtsgevoel.
Meer en meer connectie maken met wat echt belangrijk is en zingeving geeft, is het pad om het schuldgevoel te leren voelen en te hanteren, maar je er niet langer door te laten leiden in je gedrag.
Voel jij dat je schuldgevoel in de weg blijft zitten om de persoon te worden die je echt wilt zijn,
neem dan zeker contact op! Samen gaan we op weg!
Afgelopen weekend hebben we onze kerstboom gezet, het is al 20 jaar dezelfde boom, een grote boom, geen echte. Daar hebben we bewust voor gekozen, een éénmalige investering die jaren meegaat en weinig vuil genereert. De heerlijke dennengeur fantaseren we erbij. Onze kerstdecoratie is ondertussen vintage. Goedkope, plastieken kerstballen want onze twee kittens hadden er maar al te graag hun speelgoed van gemaakt indertijd. Mijn man die fan is van alles wat op elektriciteit werkt en licht geeft, had de verlichting gekozen. Een beetje kitcherig paars/blauw (vraag maar aan onze buren die hebben er dikwijls genoeg mee gelachen). Ondertussen zijn we overgeschakeld op meer sfeervolle witte lichtjes. We zijn elk jaar wel blij met onze boom. Kerstmis is ondertussen een echte hype geworden, mede onder invloed van corona. We blijven binnen in onze bubbel en we maken het extra gezellig met kerstdecoratie, lichtjes en kaarsjes in deze uitdagende tijden.
Al een aantal jaren had ik mij voorgenomen om het met Kerstmis wat gezelliger te maken in huis en eens wat nieuwe kerstdecoratie aan te schaffen. Met als doel: ook bij ons een boom zoals in de boekskes! Maar om één of andere reden kwam het er maar niet van… elk bezoek aan de decoratiewinkel eindigde met een lege mand of juist één stuk dat zodanig in solden stond, dat ik het echt niet kon laten staan. Vol verwondering keek ik naar de volgeladen winkelkarren met allerlei mooie spullen die de mensen hun huis Christmasproof gingen maken. Ik zag de taferelen voor mij: gezellig samen versieren van de boom en het zoeken van een geschikte plek voor elk kerststuk. Ik vroeg me telkens af, hoe kunnen zij dat toch betalen? Zo elk jaar met de nieuwe trends meegaan? Hoeveel kerstversiering nemen ze mee, waar gaan ze dat allemaal zetten… ? Voor mezelf was de conclusie iedere keer: ik ga mijn kerstversiering toch nog maar een jaartje gebruiken, uiteindelijk is het toch best wel ok zo.
Maar dit weekend ging het anders zijn! Vol goede voornemens zei ik tegen de meisjes: kom laten we eens gaan kijken naar de kerstafdeling in de Unikamp (dé lokale winkel voor alles wat huishouden, decoratie en speelgoed is). Ik was er helemaal klaar voor en daar stond ik weer, zoekend naar de goedkoopste kerstballen en geurkaarsen. Ik had ze in mijn mandje gelegd, er terug uit gehaald, ze vervangen door nog goedkopere kerstballen. Ik bleef met een slecht gevoel rondlopen en plots dacht ik ‘jeeeeezus, waarom kan ik nu niet als normaal welgestelde vrouw met een eigen inkomen’ gewoon wat nieuwe kerstversiering kopen voor ons huis, zonder daar een half uur over te moeten piekeren? Het is gewoon wat kerstversiering en wat geurkaarsen, meer niet…
En toen besefte ik, telkens ik naar de winkel ga en ik iets van woondecoratie of ‘hebbedingetjes’ (spullen die weinig nut hebben, maar gewoon mooi zijn in huis) wil kopen voor mezelf, heb ik mijn vertrouwde overtuiging uit het verleden bij: Ik heb hier geen geld voor. Ik betrapte mezelf op hoe vaak ik deze gedachte had daar in de winkel… waardoor ik quasi nooit met iets buiten ga, wat niet nuttig is om te gebruiken zoals een huishoudtoestel. Iets wat ik echt nodig heb.
Ik heb ook nooit begrepen hoe mensen naar de Ikea kunnen gaan en een kar vol laden met spullen die ze niet nodig hebben, maar die natuurlijk wel hun huis mooi aankleden en gezellig maken… bij mij lijkt er al geen plaats meer in de kast of op de kast voor nog meer spullen en het is al zo snel een rommel en dan nog, het kost allemaal zoveel geld, ‘ik kan dat niet betalen…’
De ongeschreven regels uit je gezin van herkomst
Wij hebben daar geen geld voor, is een zin uit mijn gezin van herkomst. Die heeft mij geleerd zuinig om te gaan met mijn geld en goed te sparen. Anderzijds heeft die mij ook geleerd dat ik niet zomaar, louter en alleen voor mijn eigen plezier spullen mag kopen. Daar moet iets tegenover staan: eerst hard werken, eerst goed gespaard hebben en dan pas mag je geld uitgeven, maar liefst aan iets wat echt nodig en nuttig is. Je moet ook aan later denken en niet zomaar je geld uitgeven.
Deze overtuiging is er nog altijd bij wanneer ik naar de winkel ga. Dus ik kan heel moeilijk nutteloze, maar mooie spullen kopen voor mezelf, want mijn innerlijke stem zegt dat wij daar geen geld voor hebben. Maar natuurlijk is deze overtuiging absurd, ik kan mij best nieuwe mooie kerstversiering veroorloven, maar mijn beperkende overtuiging is hardnekkig en dus lukt het mij maar moeilijk… (en het gekke is, in een kledingwinkel heb ik geen last van deze gedachte 😊)
Deze ongeschreven regels uit je gezin van herkomst heb je geïnternaliseerd en ze zijn jouw waarheid, volgens dewelke je leeft. Als een automatische piloot sturen ze jouw gedrag. Doorheen de jaren, ga je je losmaken van sommige regels. Soms gaat dat makkelijk, soms houden ze jou in hun macht. Laat je ze los, dan kom je in een schuldgevoel terecht waardoor het moeilijk is om je eigen gevoel te volgen (tegen de stroom in).
Wat zijn de ongeschreven regels van jouw gezin van herkomst?
Hoe bepalen deze vandaag nog hoe jij de dingen doet? En vind je deze ongeschreven regels leuk? Wat hebben ze jou gebracht? En waarin beperken ze jou? Hoe zorgen ze ervoor dat je erbij hoort bij je gezin van herkomst? En hoe zorgt leven volgens andere regels ervoor dat je risico loopt om uitgesloten te worden uit je familie?
En straks aan de kersttafel bij jouw ouders, grootouders of schoonouders, is de plek bij uitstek waar de spanningen voortkomend uit deze ongeschreven regels hoog kunnen oplopen. Want plaatsnemen aan de kersttafel, is middenin je familiesysteem gaan zitten.
Loop jij tegen de ongeschreven regels van je gezin van herkomst aan? Wil jij je voorbereiden op een echte vreedzame kerst en niet verstrikt raken in familiale spanningen aan de kersttafel?
Schrijf je dan nu in voor een éénmalige en unieke online mini workshop: Meer begrip, rust en gezelligheid aan de kersttafel. Max 8 deelnemers op maandag 20/12 van 19u-20u
Of Neem contact op!
Samen ontrafelen we de ongeschreven regels, hoe ze jou vandaag beïnvloeden, welke een hulpbron zijn voor jou en van welke je misschien wat minder wilt gaan volgen…
En wat mijn kerstversiering betreft, ik ga het volgend jaar nog eens proberen 😂