Tijdens onze derde sessie vertelde Stijn dat hij wilde spreken over ‘nog een ander heikel punt’: “mijn kritiek op de politiekers, collega leerkrachten, etc…waarover ik vervolgens blijf doormalen en piekeren. Ik luister bijvoorbeeld naar het nieuws: hoor een politicus een uitspraak doen die mij niet bevalt en dan heeft die politicus in zijn geheel afgedaan, ongeacht of die nadien nog goede dingen zegt of doet. Ik begin dan door te denken en me zorgen te maken over waar het met de wereld naartoe gaat.
Ik zie allerlei doemscenario’s optreden over wat er met de wereld kan gebeuren.
Ik doe veel om duurzaam met het milieu om te gaan, ik rijd met de fiets naar het werk, eet geen vlees, etc… en vraag me af waarom niet iedereen korter bij de natuur kan leven, het leven zou veel gemakkelijker zijn. Om te eindigen met: “waarom doe ik eigenlijk die moeite, wat is het nut als de rest van de wereld gewoon verder doet?” Hetzelfde geldt voor mijn collega’s, ik kan mij enorm opwinden over mijn collega’s die heel anders in ‘het leerkracht zijn’, staan dan ik.”
Dit alles maakt hem erg moe, onzeker en ook wel bedroefd. Wanneer ik vraag wat hij ermee doet, zegt hij: “eigenlijk niks, het is vooral een intern proces, ik praat er ook met niemand over.” Stijn wil terug kunnen genieten van de kleine dingen in het leven, vrij van zorgen zijn en gemoedsrust kunnen ervaren.
Ellen is een jonge ambitieuze vrouw die ons kennismakingsgesprek startte met ‘ik pieker over alles’. “Ik stress over vanalles en nog wat, heb elke dag angst om zonder werk te vallen of dat mijn relatie op de klippen gaat lopen. Eigenlijk ben ik nooit rustig, ik pieker over de kleinste dingen en dat vreet enorm veel energie. Ik heb dit al sinds ik klein was, kan ik mij herinneren.
In mijn hoofd worden kleine zaken gigantisch groot.
Als het piekeren over haarzelf gaat, gaat het vooral over de angst om afgewezen te worden, als het piekeren over anderen gaat, is het vooral de angst voor rampscenario’s. Zich druk maken en piekeren, begint haar leven te beheersen en dat wil ze niet meer.
“Ik heb in mijn leven de vreselijkste tegenslagen gekend, waarvan het grootste deel nooit heeft plaatsgevonden”,
Montaigne, zeventiende-eeuwse Franse Filosoof.
Als piekeren in wezen niks oplevert, integendeel, het haalt je naar beneden, je gemoed wordt er negatief van, je wordt onzeker, verdrietig, etc… wat maakt dat iemand het toch blijft doen?
Bij het bevragen van cliënten, komt heel vaak een gevoel van ‘controle’ naar boven:
“als ik erover pieker, dan heb ik er controle over’, ‘als ik erover pieker, doe ik er tenminste iets aan, dan heb ik het in de hand”
De vraag is natuurlijk, is dat echt zo?
Of is het een illusie van controle, want ‘in the end’ verandert er niks, buiten je eigen gevoel dat stilletjesaan de dieperik ingaat. Bovendien heeft het ‘inbeelden’ van negatieve gebeurtenissen voor je hersenen eenzelfde effect op je lichaam, als het werkelijk beleven van ‘negatieve gebeurtenissen’. Maw de cortisol stijgt, je geraakt gestresseerd, moe, geïrriteerd en door het blijven piekeren (‘worry cycle’), doe je de cortisol opnieuw stijgen in je bloed, waardoor je lichaam ook niet kan rusten of recupereren, je blijft in constante staat van paraatheid.
Ook bij Stijn ging het om een soort van controle ervaren: ‘ik weet het beter’, ‘het is een bevestiging dat ik een oplossing weet’. Zijn trigger om te beginnen piekeren, is iets (een uitspraak van een politicus, een besluit door wereldleiders etc…) waarmee hij niet akkoord kan gaan en die naar zijn mening een achteruitgang voor de maatschappij, de wereld, etc… betekent. Vervolgens komt hij in een automatische reflex van ‘piekeren’ waardoor hij het gevoel krijgt dat hij oplossingen weet, wat een soort van ‘overwinningsgevoel’ geeft en vooral een gevoel van controle geeft (wat een positief effect op hemzelf heeft). Bij het uitspreken van deze woorden, vraagt hij zich af of het niet ongelofelijk arrogant klinkt om dit van jezelf te denken, dat hij de oplossing weet voor deze wereldproblematiek? (Voor alle duidelijkheid, beste lezers, Stijn is een enorm bescheiden en genereus persoon die graag de wereld zou verbeteren, maar die dit vooral doet vanuit een intern denkproces en zijn visie zeker niet gaat opdringen aan anderen. )
Hij begint opnieuw te piekeren, deze keer luidop: is dit wel normaal om zo te denken? ?
Bij Ellen draait het piekeren vooral rond het voorbereid zijn op het ergste:
“Als ik van het ergste uitga, hoe beter ik voorbereid ben”
Rationeel weet ze wel dat haar leidinggevende tevreden is over haar en toch piekert ze hierover voor in het geval dat dit zou veranderen. Zij wilt vooral niemand teleurstellen, alsook zelf niet teleurgesteld geraken en dus bereidt ze zich mentaal en emotioneel voor op het ergste door erover te piekeren. Ook zij stelt zich de vraag of dit nog normaal gedrag is.
“Wat is normaal”, vraag ik “en is dat belangrijk”? Belangrijk is wat jij met jouw gepieker wil. Misschien zeg je wel: ‘ik vind het prima zo, wat het oplevert voor mij ‘overwinning en controle’ of ‘voorbereid zijn op het ergste’, maakt het de moeite waard om de nadelige effecten van het gepieker erbij te nemen. Als dat niet zo is, en je ervaart er last van, dan gaan we eraan werken, ongeacht of iets ‘normaal’ is of niet. Het doel is immers je bewust worden van je onderliggende drijfveren die je gedrag vanuit een automatische piloot sturen.
Zowel Stijn als Ellen zijn op zoek naar een vorm van rust: gemoedsrust, kunnen genieten van kleine dingen, zelfaanvaarding, etc… Ze willen terug in hun kracht kunnen staan en kunnen genieten van het leven, op een positieve manier in verbinding kunnen gaan met anderen, etc… Het gepieker brengt hen in een constante staat van ‘onrust’.
Hoe hebben we dit aangepakt?
Afhankelijk van de situatie, vind je hieronder enkele tools en modellen die je zelf kan gaan inzetten als je last hebt van piekeren over een bepaalde situatie. Ze creëren meer bewustwording rond je eigen gedragspatronen en rond je gepieker.
Stijn’s echtgenote had hem al gewezen op het feit dat hij drie opties heeft. Deze drie opties worden ook de drie V’s genoemd:
Deze 3 V’s schets ik weleens als iemand in reactieve modus blijft zitten, het kan confronterend zijn om het met een eenvoudig model scherp te stellen en om beweging te krijgen.
Stephen Covey omschrijft in zijn boek ‘the 7 habits of highly effective people’ hoe mensen die hun volle potentieel benutten, in hun kracht blijven staan en zeer effectief zijn, zich alleen bezig houden met de zaken die zich in hun cirkel van invloed bevinden. Maw ze houden hun aandacht bij datgene waar ze rechtstreeks invloed kunnen op uitoefenen. De cirkel van betrokkenheid, zijn de zaken waar jij je betrokken bij voelt: het weer, het verkeer, of anderen jou aardig vinden of niet, het gedrag van collega’s of leidinggevenden, etc…, maar waar je niet rechtstreeks invloed kan op uitoefenen.
Wanneer je cirkel van betrokkenheid veel groter is dan je cirkel van invloed, dus wanneer jij je druk maakt over zaken waaraan je niets kunt veranderen, voel jij je op den duur boos, gefrustreerd of zelfs ziek. Bovendien krimpt de cirkel van invloed verder omdat alle energie opraakt door zinloos getob.
Ik vraag Stijn om alles waar hij zich zorgen over maakt, over piekert, stress bezorgt neer te schrijven op allemaal aparte post-its. Vervolgens teken ik 2 cirkels: de cirkel van invloed en de cirkel van betrokkenheid. Ik vraag hem om de post-its te plakken in de cirkel waar volgens hem de stressbron zich situeert. Hij had een 6-tal post-its waarvan hij slechts één kon plakken in zijn cirkel van invloed. Hij schoot in de lach, eigenlijk is het toch simpel hé, zei hij. Een heel visuele oefening die je direct confronteert met hoe hard je energie wegstroomt naar zaken waar je uiteindelijk zelf niks kan aan veranderen, alleen hoe jij ermee omgaat.
Aan welke cirkel besteed jij het meeste tijd en energie?
Wil jij jouw cirkel van invloed uitbreiden en hiermee jouw effectiviteit en energielevel verhogen? Vraag hier gratis en vrijblijvend jouw oefenblad ‘vergroot je cirkel van invloed’ aan en ga onmiddellijk zelf aan de slag.
“Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef met het inzicht om het verschil tussen beiden te zien.”
Franciscus van Assisi
‘De piekeraar’ in jou, heeft een positieve intentie, hij wilt iets realiseren voor jou. Door het negatieve gevoel, de stress, de onzekerheid die je voelt door het piekeren, is het moeilijk om die positieve intentie nog te zien. Je wilt voornamelijk van die vervelende piekeraar vanaf, want hij bezorgt je last. Kijk met ‘compassie’ (ipv veroordelend: ik mag niet piekeren, ik zou dit toch aan moeten kunnen, ik mag zo niet zijn, etc…) naar jezelf en naar de piekeraar in jou en stel volgende vragen die uitnodigen tot zelfreflectie:
Wanneer je op die manier naar jezelf en jouw piekeren kan kijken, wordt het minder zwaar, het mag er zijn, je luistert ernaar, stelt het gerust en gaat verder. Als we erin slagen eenvoudig ‘gewaar’ te zijn van de onderliggende zorg, een stap terug te doen en tegen jezelf te kunnen zeggen: ah, dus dit denk ik, voel ik, ervaar ik en wat heb ik nodig op dit moment, kun je je bewust worden van wat je te doen hebt om je piekeraar gerust te stellen en terug rustig te worden.
Wanneer de piekeraar in jou sterk aanwezig is en zich manifesteert op meerdere domeinen in jouw leven, betekent dit dat hij er is om jou te beschermen tegen een onderliggende kwetsbaarheid. Inzicht krijgen in deze kwetsbaarheid en er connectie kunnen mee maken, zal jou inzicht geven in de werkelijke belangrijke rol die hij speelt in jouw leven en zal jou ook inzicht geven in wat hij nodig heeft om meer tot rust te komen. Bij een voice dialogue sessie gaan we praten met de piekeraar in jou enerzijds en met dat deel in jou dat verlangt naar rust, liefde, vrijheid, etc… anderzijds. Op die manier geven we beide delen in jou de kans om zich volledig uit te spreken, erkenning te geven voor de rol en de functie en kunnen we de piekeraar in jou ‘geruststellen’ dat hij niet uit jouw leven hoeft te verdwijnen en geven we ruimte aan het andere deel dat tot rust wilt komen.
Via een voice dialogue sessie werd bij Ellen duidelijk dat de dieperliggende kwetsbaarheid ‘ik ben niet goed genoeg’ ervoor zorgde dat de doemdenker een heel belangrijke rol in haar leven is beginnen spelen, nl haar voorbereiden op het ergste: ‘hoop maar niet teveel op iets positief, je zal het toch niet krijgen.’ Door de positieve intentie van de doemdenker werkelijk te voelen, kon er ook ruimte komen voor het andere deel in haar: het deel dat zegt tegen haar: alles komt goed, je mag op jezelf vertrouwen, het is ‘ok’ waardoor ze ‘rust en opluchting’ kon ervaren.
Door de ‘piekeraar, doemdenker’ in jou te separeren, fysiek op een andere plaats neer te zetten, kan je ook letterlijk ervaren en voelen dat jij niet de piekeraar BENT, dat het een deel is in jou wat aandacht vraagt in een specifieke context of situatie. Door de identificatie met de piekeraar los te laten, kan je er op een andere manier naar kijken: met erkenning, waardering, compassie ipv met ‘oordeel’: ‘hij mag er niet zijn, hij zuigt me leeg, hij is vermoeiend etc…’
Heb jij ook een deel in jou dat zich zorgen maakt, blijft malen over situaties, bang is om andere teleur te stellen of de controle te verliezen?
Samen gaan we in gesprek om te ontdekken wat dat deel nodig heeft van jou om tot rust te komen via een voice dialogue sessie.