De vakantie komt eraan, een periode waarin de aanvragen voor coaching toenemen. Waarom? Omdat we volhouden tot aan de volgende vakantie en dan zal het beter gaan… Maar dan gebeurt het, je haalt het net niet. De dokter schrijft je thuis met een burn-out… en nu wil je dit zo snel mogelijk opgelost zien en je vraagt je af wat je er kan aan doen om dit te fixen. Je belt mij op en je vraagt een afspraak: zo snel mogelijk. En dan de ontgoocheling, ik kan je niet op je wenken bedienen, want ik ben met vakantie. Dat ik vakantie heb, en ja ik neem vier weken vakantie, willen ze niet horen… is die gek? Vier weken vakantie, wie kan zich dat permitteren…? Het is hun stressbrein dat spreekt, dat geen tegenslag meer kan dragen… elke kleine tegenvaller is er teveel aan.
Wanneer je tegen een burn-out aanloopt of er middenin zit, loop je vast in je stressbrein. Je kan niet meer relativeren, afstand nemen of tot creatieve oplossingen komen en je bevindt je in een continue staat van spanning.
Hoe je een stressbrein ontwikkelt, wat het precies is, de impact ervan op je fysieke, mentale en emotionele welzijn en hoe je eruit geraakt, ontdek je in de eerste summer episode van de podcast ‘energiek’ en kan je lezen in deze blog.
Stress is van oorsprong positief. Het zorgt ervoor dat we in beweging komen, dat we onze doelen realiseren, dat we een tand bijsteken om een deadline te halen. Daar is niks mis mee. Het zorgt voor evolutie, innovatie, vooruitgang en resultaten. Stress wordt maar negatief, wanneer we er niet meer in slagen om onszelf af te schakelen of rust te nemen. Je gaat maar door, begint maaltijden over te slaan, je begint slechter te slapen en meer te piekeren, je krijgt een kort lontje en je spreekt niet meer af met vrienden en familie want zelfs dit wordt een opgave.
Zolang er balans is en je de stress pieken afwisselt met voldoende rustmomenten, is er niks aan de hand en spreken we van een gezonde portie stress die bij het leven hoort.
Gezonde stress houdt onze hersenen vitaal en sterk. Gezonde stress is kort en krachtig, er komt adrenaline en cortisol vrij en het lichaam wordt klaargemaakt om de uitdaging aan te pakken. Je krijgt een verhoogde hartslag, je pupillen verwijden, je ademhaling wordt korter en sneller, je begint te transpireren. Je lichaam maakt zich klaar om te VECHTEN, VLUCHTEN OF TE BEVRIEZEN. Dit oeroude instinct, ook het reptielenbrein genoemd, heeft maar één missie en dat is overleven. Het effect van deze kortstondige stressreactie is verslavend: het geeft een ‘Yes, I did it gevoel’ waardoor je zelfvertrouwen een boost krijgt. Je ervaart voldoening over hetgeen je bereikt hebt.
Onderzoek toont aan dat chronische stress leidt tot inkrimping van het brein. Je wordt er letterlijk dommer van.
Waar we in onze huidige samenleving te weinig rekening mee houden, is om na de spanningspiek tot rust te komen. Cortisol heeft naast het energie mobiliserend effect, een sterk toxisch effect als het chronisch aanwezig is. Het maakt je letterlijk ziek en we voelen dit in ons lichaam: hoofdpijn, nek- en schouderklachten, maag- en darmproblemen. We zijn meesters in het negeren van die lichamelijke signalen en we zetten door: ‘Doe niet zo flauw’, zeggen we tegen onszelf. Ons lichaam heeft na de stresspiek behoefte aan herstel. Onder druk van de ratrace slaan we het rusten over, staat de boog continu gespannen en staan we 24u/24u ‘aan’. Doelloos scrollen op je telefoon, wordt door je hersenen nog steeds gezien als werken. Of stress nu veroorzaakt wordt door een reële gebeurtenis (in de file staan, een verkeerde opmerking van je leidinggevende, de werkdruk, etc… ) of door het piekeren over een situatie, maakt niet uit. Het effect is hetzelfde. De gaspedaal blijft ingedrukt. Je blijft doorgaan ook al is de energie op. Kleine slechte gewoontes sluipen er zachtjes in en je houdt vol, want nog even en dan zal het rustiger worden.
Hoe meer stress, hoe rigider je gaat denken. Je blijft als het ware hangen in je reptielenbrein, waarbij er storingen komen op de verbinding met je neocortex, je rationele brein wat ervoor zorgt dat je kan relatieveren, plannen en creatieve oplossingen kan bedenken. Je bent niet meer in staat om andere perspectieven of standpunten te onderzoeken. Flexibiliteit in je denken, neemt af: het is zo en je slaagt er niet meer in om een ander perspectief aan te nemen. Dit is ook de reden waarom mensen die tegen een burn-out aanlopen er vaak zelf niet uit geraken en vast komen te zitten. Hen erop wijzen, helpt niet. Dit wordt vanuit het reptielenbrein geïnterpreteerd als alweer een bedreiging’, een ‘aanval’ waartegen ze moeten vechten of van wegvluchten. Ze voelen zich onbegrepen en zien niet in hoe anderen zo rustig kunnen blijven onder de gegeven omstandigheden. Bewuste keuzes maken, lukt niet meer en ze komen vast te zitten in angst en onzekerheid. Dit kan evolueren in regelrechte paniekaanvallen of paranoia gedachten.
Dé vraag die ik meestal krijg van iemand die vastzit in zijn stressbrein, is: Wat kan ik DOEN om er zo snel mogelijk uit te geraken… Geef mij opdrachten, huiswerk, een lijstje wat ik kan afwerken om eruit te geraken. Ik zie de angst in hun ogen en het afgrijzen wanneer ik hen de twee sleutels tot herstel meegeef:
Het belangrijkste en tevens het moeilijkste voor iemand die vastzit in zijn stressbrein, is rust nemen, NIKS DOEN. Want heel het lichaam staat stijf van de spanning. Het patroon actie nemen, is het meest gekende patroon wat ook steeds resultaat heeft opgeleverd, dus dat werkt. Niks doen, is voor ‘lazy bastards’ en rusten wil zeggen dat ik het niet aankan, en daar zit weer heel veel schaamte op en vaak een schuldgevoel.
Een schuldgevoel naar:
Hoe hard dit ook tegen hun natuur is, is dit the only way out. Door rust te nemen, te ademen, te gaan wandelen, in de natuur te vertoeven, kan de verbinding met de neocortex hersteld worden en kan er terug perspectief, relativering en creativiteit ontstaan.
De volgende stap, is bewust worden van de onderliggende drijfveren die dit automatische gedrag, sturen. Ik maak de vergelijking met stoppen met roken: ik zeg wel dat ik wil stoppen met roken, maar voor ik het weet, heb ik een sigaret vast en dit heeft niet altijd en alleen te maken met de lichamelijke behoefte aan nicotine. Hier is een belangrijke andere drijfveer aan verbonden: het geeft me een momentje rust, een momentje me-time, of geeft sociaal contact, etc… Maw, jouw automatische reactie wordt gestuurd door een onderliggende behoefte: anderen pleasen, perfectionisme, het vermijden van teleurstelling of confrontatie, een te groot verantwoordelijkheidsgevoel, etc…. Deze oude gewoonten zitten diep ingebakken waardoor het moeilijk is te zien dat er andere reacties mogelijk zijn op de situatie die stress veroorzaakt.
Deze automatische gedragspatronen zijn copingmechanismen die al heel vroeg in het leven ontstaan zijn en die vaak ook echte sterktes zijn geworden. Ze hebben hen gebracht waar ze nu staan, waardoor het loslaten van deze patronen ook beangstigend kan zijn.
Hoe lastig en onmogelijk het ook lijkt te zijn, verandering en meer rust is mogelijk waardoor je uit je stressbrein geraakt en stresserende situaties terug met een frisse blik kan aanpakken.
In de vorige blog ‘waarom zou ik een coach inschakelen’ heb ik de drie voornaamste redenen toegelicht die aanleiding kunnen geven tot het beroep doen op een coach. In deze blog sta ik graag stil bij de voordelen van het werken met een coach. Zelf heb ik een coach in het kader van het realiseren van mijn professionele doelen en een therapeut voor het helen van mijn soft trauma’s. Afhankelijk van waar ik behoefte aan heb, zal ik eerder mijn coach opbellen dan wel mijn therapeut en soms werk ik parallel met beiden omdat thema’s overlappen met elkaar.
Wat zijn nu de belangrijkste voordelen van het werken met een coach?
Hoe goed bedoeld je vrienden, je familie, je collega’s je adviseren of oplossingen bedenken voor jou, er zit vaak een projectie van hun eigen angsten, vooroordelen of model van de wereld in. Meestal zijn ze niet geheel belangeloos in jouw situatie en al zeker niet oordeelloos. Dat is helemaal menselijk, daarom dat ik ook de slechtst mogelijke coach ben voor mijn eigen partner. Jouw vrienden en familie steunen jou, geven jou gelijk, kiezen jouw kant of net helemaal andersom, ze vinden dat jij helemaal fout zit en zullen jou wel vertellen wat je nu best kan doen in jouw situatie. Een coach daarentegen kijkt oordeelloos mee met jou, houdt een liefdevolle spiegel voor en gaat met open vragen en coaching modellen jouw probleemsituatie mee doorgronden, jouw aandeel in de situatie blootleggen zodat je een helder perspectief krijgt op de te nemen stappen en hierbij uit je slachtofferrol kan komen.
Een coach gaat samen met jou op zoek naar je talenten, naar jouw hefbomen, jouw kracht, jouw dieperliggende waarden en wat jou drijft in het leven, waar je van in FLOW geraakt. Vaak ben je elk contact met deze hulpbronnen verloren in de loop der jaren omdat er vanuit jouw omgeving vanalles verwacht werd waar je moest aan voldoen. Hierdoor ben je misschien kwijt geraakt wie je echt bent en wilt zijn. Een coach brengt jou terug in contact met deze dieperliggende drijfveren waardoor je een boost in zelfvertrouwen ervaart en je in beweging kan komen of actie durft te ondernemen. Je ontdekt je ware zelf, je wordt diegene die je bedoeld was te zijn en je staat terug in je kracht (om het met een paar cliché zinnen uit de coaching wereld te zeggen
Het doel wat je voor ogen hebt, kan wel eens aanvoelen als een berg waar je onmogelijk overheen kan komen. Onder begeleiding van een coach leer je je doel op te splitsen in concrete, kleine en voor jou haalbare stappen en staat er iemand achter je in de uitvoering ervan. Een coach moedigt jou aan in het realiseren van je doelen, biedt een structuur en stappenplan aan, viert samen met jou de successen en ondersteunt je bij het trekken van lessen uit wat minder goed gaat. Hierdoor ga je de vooropgestelde doelen ook werkelijk realiseren ipv dat ze een vaag punt aan de horizon blijven of een dagdroom om bij weg te dwalen.
Je evolueert van een ‘stuck state’ naar een heuse ‘power state’ met meerdere opties. Waar voorheen de weg doodliep of er geen licht was op het einde van de tunnel, krijg je een ander (vaak verrassend) perspectief op de zaak vanwaaruit je terug opties tot verandering kan ervaren. Je leert ook te denken in opties ipv in noodzakelijkheden en absolute waarheden waar je niet kan van afwijken.
Wat er in het verleden gebeurd is, kan je niet meer veranderen, je kan het alleen accepteren en er leren mee om te gaan. Soms kan gespecialiseerde begeleiding nodig zijn om soft trauma’s uit het verleden te ‘helen’, dan spreken we eerder over therapie ipv coaching. Bij coaching gaan we kijken hoe deze ‘soft trauma’s’ en de daaruit voortvloeiende overlevingspatronen jou vandaag tegenhouden om je doel te realiseren en wat je nodig hebt om hier verandering in te brengen.
Ben jij op zoek naar een coach die deze rugzak mee in rekening weet te brengen, die coacht op een helende manier en jou empowered in het nemen van spannende, maar de juiste stappen? Neem contact op! Samen gaan we gaan op weg!
Bij de start van het schooljaar, lanceerde ik een poll waarin ik vroeg naar jouw belangrijkste energielekken op het werk. Ik beloofde dat ik er een blog zou over schrijven. Ik dacht dat ik antwoorden zou krijgen als ‘ik krijg geen waardering’ of ‘het inefficiënt vergaderen’ of die ene collega die de kantjes ervan af loopt. Maar nee, jullie grootste ergernis was jullie ‘baas’, jullie leidinggevende. Er is zo’n quote die zegt: people don’t leave bad jobs, they leave bad bosses’. Dus wijd ik er een blog reeks aan. Welk type baas jouw energie laat wegstromen en wat je eraan kan doen. Deze week, elke dag een korte blog. Volgende bazen komen aan bod: Linda, de micromanager, Kurt, de bully, Bert, de natte eend en Anna, de conflictvermijder. Ik overdrijf in de stereotypering en natuurlijk zijn er varianten, mildere versies en combinaties in het bedrijfsleven te vinden. Maar voor wat structuur en leesbaarheid, worden er duidelijke typetjes neergezet.
En als ik jullie mag geloven, hebben jullie echt nog last van ‘bazen’ en ‘managers’. Dus we hebben dringend nood aan meer ‘leiders’.
Hieronder hoe jullie je ‘bazen’ gestereotypeerd hebben en hoe deze de energie doen wegstromen. Ik geef je telkens per ’type’ praktische tips om ermee om te gaan zodat jij jouw energie er niet langer aan verliest.
Kurt is bij de eerste kennismaking een charismatisch en vriendelijk man. Niks doet op dat moment vermoeden dat er aan de achterkant bij het kleinste vonkje een bully tevoorschijn komt. Kurt straalt zelfvertrouwen uit, hakt knopen door, blijft recht staan in crisis, dit laatste weliswaar ten koste van anderen. Zijn strategie is ‘verdeel en heers’ en dit kan hij lang volhouden. Hij creëert chaos in de organisatie omwille van zijn impulsiviteit en onvoorspelbaar gedrag en slaagt erin om schijnbaar als enige rustig te blijven hierin. Hierdoor straalt zijn lamp naar boven, terwijl de mensen onder hem in duisternis achter blijven. En toch slaagt Kurt erin als meestermanipulator om loyaliteit van zijn medewerkers af te dwingen en vergoeilijken collega’s zijn gedrag met uitspraken als ‘hij doet toch veel voor het bedrijf, hij doet ook goede dingen, hij bedoelt het zo niet, etc…’ Kurt leeft volgens het motto ’the survival of the strongest’ en zal er dus alles aan doen om de sterkste te zijn, zelfs als dit betekent dat hij over lijken moet gaan.
De positieve intentie van Kurt zijn ‘bully’ gedrag is dat hij ten alle tijden wil vermijden om gezichtsverlies te lijden en dus moeten het de anderen zijn die ‘lijden’, ‘schuldig zijn’, ‘fouten maken’, etc… aan hem kan het zeker en vast niet liggen. Onder zijn bully gedrag zit een klein gekwetst jongetje dat heel bang is om opnieuw gekwetst te worden. Aanval is dus de beste verdediging. Hoe groter een bully is, hoe groter de onderliggende kwetsuur en kwetsbaarheid.
Wanneer Kurt op kantoor is, roddelt hij over anderen, zelfs als ze in de buurt zitten en het kunnen horen. Om zijn wil door te drijven, roept en tiert hij en schuwt hierbij geen enkele manipulatietechniek: dreigen, emotioneel chanteren, onder druk zetten, inspelen op angsten, etc…
Wanneer hij in de buurt is, is de sfeer gespannen. Collega’s rondom hem vertrouwen het niet als hij goed gezind rondloopt want dit kan elk moment omslaan en wanneer zijn gezicht een donderwolk is, kan je ook maar beter uit zijn buurt blijven. Kortom, wanneer Kurt in de buurt is, is het nooit gewoon ontspannen of gezellig. Tenzij hij beslist dat het ontspannen en gezellig moet zijn en dan zijn anderen die niet meedoen aan zijn positive vibe van dat moment (omdat ze hem niet vertrouwen), the party poopers.
Wanneer hij iets aanvoelt als kritiek op hem persoonlijk, dan ontploft hij of wanneer iets niet loopt zoals hij het voor ogen had, wordt hij agressief. Hij is impulsief en onvoorspelbaar en dit maakt het vaak onmogelijk om goed te doen voor hem. Het effect op zijn omgeving is ‘angst’. Angst om een verkeerd woord te zeggen of een fout te maken.
Fouten worden dan ook meestal verborgen en wanneer er iets misloopt gaat hij op zoek naar een schuldige die hij vervolgens publiekelijk ‘afmaakt’. Je zal de volgende keer wel twee keer nadenken vooraleer je hem tegen de borst stoot.
Wanneer je Kurt laat merken dat hij te ver is gegaan, gooit hij het over een ander boeg en gaat hij jou vervolgens ‘paaien’: zo erg was het toch niet, hij stond nu eenmaal serieus onder druk en jij moet daar zo zwaar niet aan tillen, toch? Je trekt een streep eronder in goed geloof en nog voor je het weet, zit je in exact dezelfde situatie. Wanneer hij erin slaagt jou te laten geloven dat het aan jou ligt, dat je niet goed genoeg je best doet, ga je heel erg je best doen om hem tevreden te houden, maar wat je ook doet, het zal nooit genoeg zijn. Uiteindelijk geraak je leeg en uitgeblust.
1. Realiseer je dat wat je ook doet, jij gaat de Bully niet goed gezind kunnen blijven houden, dat kan alleen hijzelf. Jij bent niet verantwoordelijk voor zijn emotioneel onvolwassen gedrag, dus blijf je niet aanpassen aan hem. Dit heeft geen zin.
2. Streel zijn ego, daar is hij gevoelig voor: Zoek naar wat er goed is aan zijn aanpak en geef hem hierover een compliment. Vul vervolgens aan met een suggestie om hem nog meer te laten ‘shinen’ ipv je kritiek te uiten. Kritiek kan hij niet verdragen.
3. Hou voor ogen dat het zijn strategie is om zijn kwetsbaarheid te beschermen. Een strategie met negatieve consequenties op zijn omgeving, maar wel ingegeven vanuit onzekerheid. Dus wees je bewust dat hij diep van binnen heel angstig is en dat het vanuit deze angst is dat hij reageert.
4. Creëer afstand voor je eigen emotioneel en mentaal welzijn. Blijf in de mate van het mogelijke uit zijn buurt. Zorg dat er bij gesprekken altijd een derde partij aanwezig is, zeker wanneer je je niet veilig voelt bij hem.
5. Realiseer je dat hij niet zal veranderen en dat wanneer hij vriendelijk is en jou complementeert dit bij zijn manipulatiestrategie hoort om zijn zin door te drijven. Hij is niet ineens veranderd. Hier is meer voor nodig, zoals oprechte excuses bijvoorbeeld.
6. Blijf rustig. Wanneer hij tekeer gaat in een vergadering of in een persoonlijk gesprek, blijf zelf rustig, zeg dat je zo niet verder wenst te praten en verlaat de kamer.
7. Kaart het probleem aan bij een vertrouwenspersoon. Een echte bully als leidinggevende, kan je vaak niet als medewerker alleen opgelost krijgen. Dit vraagt een gespecialiseerde begeleiding.
8. Zoek begeleiding in het oefenen met omgaan met de spanning die hij creëert zodat je niet telkens in gedrag vervalt om hem te pleasen of gunstig te stemmen, maar dat je dicht bij jezelf leert te blijven en gezonde grenzen leert aangeven.
9. Als de sfeer te toxisch en jouw welzijn te hard beïnvloedt, vraag om naar een ander team te mogen gaan
10. Stop met het gedrag te ‘vergoeilijken’, met zijn ongepaste grappen te lachen of mee te roddelen en moedig je collega’s aan hetzelfde te doen. Het is door het telkens ‘goed te praten’ dat het kan blijven bestaan en hij niet de consequenties van zijn gedrag moet dragen.
11. Spreek de taal van de Bully, dat is de enige taal die hij begrijpt. Praten over hoe jij je daarbij voelt, ervaart hij als een zwakte en zal dit ‘gebruiken’ wanneer het hem uitkomt. Hij spreekt de taal van de wil en de macht. Ook al is dit uit jouw comfort zone en ver weg van wie jij in essentie bent, het is het enige wat hij begrijpt. En tenslotte wil je dat hij jou ook eens begrijpt :-). Heb je er genoeg van? Zeg het dan ook zo zwart wit en zeg waar het op staat, maar blijf rustig en laat je niet meeslepen in de emotie op die manier hou jij de controle over het gesprek. Wees je wel bewust dat wie tegen de bully ingaat, hiervoor zal moeten boeten. Als hij door zijn management gezien wordt als goede leider, loop je een reëel risico om het onderspit te delven.
Doe jij je job op zich graag, maar heb je last van je leidinggevende? Zit je met ergernissen of frustraties?
Wil je graag begeleid worden in ‘how to manage your boss’ en het beste maken van jullie samenwerking zodat je terug met plezier kan gaan werken? Neem contact op! Ik begeleid jou graag!